ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑ
& ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΙΔΗΜΑΤΩΝ
Τι είναι το λεμφοίδημα;
Το λεμφοίδημα είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία το λεμφικό σύστημα (τα λεμφαγγεία ή οι λεμφαδένες) δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Το γεγονός αυτό καθιστά τη μεταφορική ικανότητα του συστήματος ανεπαρκή να απομακρύνει το φυσιολογικό λεμφικό φορτίο (μηχανική ανεπάρκεια). Αυτό συνήθως οδηγεί το υγρό και πρωτεινικό φορτίο στον μεσοκυττάριο χώρο με αποτέλεσμα την εμφάνιση των κλινικών σημείων του λεμφοιδήματος, δηλαδή τη διόγκωση της περιοχής και της συσσώρευση λέμφου. Εάν το λεμφοίδημα προκληθεί στο εντερικό τοίχωμα, διαταράσσεται η απομάκρυνση των λιπαρών μακράς αλύσου στην περιοχή των εντερικών λεμφαγγείων. Πρακτικά οίδημα, που οφείλεται σε κάποια ανεπάρκεια του λεμφικού συστήματος, έχουμε παρουσιάσει όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας, και δεν είναι άλλο από το ‘’πρήξιμο’’ μετά από κάποιο τραυματισμό ή άλλη παθολογική κατάσταση. Ωστόσο ένα υγιές λεμφικό σύστημα καταφέρνει και σε λίγες μέρες ανατρέπει την κατάσταση επαναφέροντας και πάλι τη φυσιολογική εικόνα, καθώς διαχειρίζεται το λεμφικό φορτίο με επιτυχία. Όταν δεν είναι δυνατή αυτή η επαναφορά στην κανονικότητα, έχουμε το παθολογικό και χρόνιο λεμφοίδημα.
Πότε μπορεί να εμφανίσω λεμφοίδημα και ποια είδη υπάρχουν;
Το λεμφοίδημα όπως προαναφέρθηκε οφείλεται σε κάποια ανωμαλία στη φυσιολογική μορφή, ποσότητα και λειτουργία των λεμφαγγείων ή των λεμφαδένων. Μια τέτοιου είδους ανωμαλία συμβαίνει σε 2 περιπτώσεις, οι οποίες είναι και οι κατηγορίες λεμφοιδήματος. Α) Πρωτογενές λεμφοίδημα: Στην περίπτωση αυτή το λεμφικό δίκτυο παρουσιάζει εκ γενετής ανατομικές ιδιαιτερότητες ή δυσμορφίες. Για γενετικούς λόγους, ένα άτομο μπορεί να έχει λιγότερα ή δυσλειτουγικά λεμφαγγεία/λεμφαδένες σε μια ή περισσότερες περιοχές. Το αποτέλεσμα είναι σε κάποια φάση της ζωής του ατόμου, το λεμφικό δίκτυο να κρίνεται ανεπαρκές στη διαχείριση του λεμφικού φορτίου με αποτέλεσμα την εμφάνιση επίμονου οιδήματος, το οποίο γίνεται χρόνιο και χαρακτηρίζεται πλέον ως λεμφοίδημα. Αν το πρωτογενές λεμφοίδημα παρουσιαστεί σε παιδιά ή εφήβους και εκδηλωθεί σε ηλικίες μέχρι 35 ετών λέγεται πρώιμο, ενώ αν εμφανιστεί σε άτομα μεγαλύτερα των 35 ετών λέγεται όψιμο πρωτογενές. Είναι χαρακτηριστικό πως τις περισσότερες φορές η απαρχή του λεμφοιδήματος γίνεται μετά από ασήμαντο τραυματισμό ή ακόμα και από απλά τσιμπήματα κουνουπιών. Β) Δευτερογενές λεμφοίδημα: Το δευτερογενές λεμφοίδημα παρουσιάζεται σε ενήλικες μετά από κάποιο σοβαρό τραυματισμό σε κάποιο σημείο του λεμφικού συστήματος. Στην έννοια του τραυματισμού περιλαμβάνεται και η συχνότερη αιτία, που δεν είναι άλλη από μια χειρουργική αφαίρεση νεοπλασματικών λεμφαδένων (λεμφαδενικός καθαρισμός) ή την ακτινοβόληση αυτών στα πλαίσια ενός θεραπευτικού πλάνου σε καρκινοπαθείς ασθενείς. Βέβαια τα παραπάνω δεν αποκλείουν την εμφάνιση λεμφοιδήματος μετά από κάποιο σοβαρό ατύχημα, όπου μπορεί ένα μεγάλο μέρος του λεμφικού δικτύου να έχει τραυματιστεί εκτενώς ή ανεπανόρθωτα. Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να αναφέρουμε πως το λεμφοίδημα μπορεί να κάνει την εμφάνιση του από 2-3 μέχρι 20 ή 30 χρόνια μετά από μια διαδικασία τραυματισμού τμήματος του λεμφικού αγγειακού συστήματος.
Πού μπορεί να εμφανίσω λεμφοίδημα και ποια είναι τα συχνότερα συμπτώματα;
Το λεμφοίδημα μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε υπάρχουν λεμφαγγεία. Με άλλα λόγια μπορεί να εμφανιστεί κυριολεκτικά σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Βέβαια η μεγαλύτερη συχνότητα είναι στα κάτω άκρα, ακολουθούν τα άνω, ενώ δεν είναι και λίγες οι φορές που μπορεί να έχουμε οίδημα στον κορμό και τα γεννητικά όργανα. Τα συμπτώματα του λεμφοιδήματος είναι ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται το οίδημα. Καταρχάς μπορεί να είναι γενικευμένο (πχ ολόκληρο το κάτω άκρο) ή τοπικό (πχ μόνο ο άκρος πόδας). Τα αρχικά στάδια του λεμφοιδήματος χαρακτηρίζονται από ένα μαλακό, εύκολο να κινηθεί εντυποματώδες οίδημα. Ωστόσο, η παρουσία και μόνο οιδήματος δεν είναι αρκετή για να θέσει τη διάγνωση. Υπάρχουν διάφορα διαγνωστικά τεστ, όπως το σημείο Stemmer, η ψηλάφηση και η παρατήρηση, τα οποία θα μας δώσουν τον ασφαλή χαρακτηρισμό του λεμφοιδήματος. Άλλα συμπτώματα σε λεμφοιδήματα που υπάρχουν για μεγαλύτερο διάστημα είναι ο πολλαπλασιασμός του συνδετικού ιστού με αποτέλεσμα τη σταδιακή σκλήρυνση του οιδήματος, υπερκερατώσεις και επιθηλιωματώσεις. Επίσης μπορεί να έχουμε πάχυνση του δέρματος, υπέρμετρη αύξηση του όγκου του μέλους που πάσχει (ελεφαντίαση), λεμφόρροια, μελανοκυττάρωση, λιπιδική εναπόθεση κ.α
Τι θα συμβεί αν δεν το αντιμετωπίσω;
Το λεμφοίδημα, όσο δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά ή ακόμα χειρότερα όσο παραμελείται, διέρχεται από όλα τα στάδια καταλήγοντας κάποιες φορές στο 3ο στάδιο της ελεφαντίασης. Έτσι ένα λεμφοίδημα 1ου σταδίου με ένα μαλακό και εύκολα αντιμετωπίσιμο οίδημα, μπορεί εύκολα να γίνει ένα σκληρό, ινώδες, υπερμεγέθες καφέχρους και δύσκολα διαχειρίσιμο οίδημα. Τα προβλήματα της εξέλιξης ενός λεμφοιδήματος είναι πολλά. Ξεκινώντας αναφέρουμε τα πιο επικίνδυνα που συνοψίζονται στο γεγονός πως η περιοχή που έχει το οίδημα παρουσιάζει σημαντικά μειωμένη ανοσολογική άμυνα απέναντι σε πιθανές λοιμώξεις. Έτσι μια απλή αμυχή στο ήδη ευαίσθητο δέρμα μπορεί με μεγάλη ταχύτητα να καταλήξει σε μια μόλυνση τύπου ερυσίπελας ή μια φλεγμονώδη κυτταρίτιδα, καταστάσεις επώδυνες και επικίνδυνες για τη γενικότερη υγεία του ατόμου. Όμως ένα παραμελημένο λεμφοίδημα έχει και επιπτώσεις στην εμφάνιση, κάτι το οποίο έχει φυσικά και ψυχολογικές προεκτάσεις. Ένα έντονα πρησμένο πόδι ή χέρι μπορεί να είναι λόγος ώστε ένα άτομο να αρχίσει να αποφεύγει την κοινωνική έκθεση. Ακόμα χειρότερα μια λεμφοιδηματική κατάσταση στα γεννητικά όργανα, μια περιοχή ευαίσθητη από όλες τις απόψεις, μπορεί να γίνει η αιτία για σοβαρά προβλήματα στην σεξουαλική αυτοπεποίθηση και τον ψυχισμό του ασθενούς. Τέλος δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως καθώς το λεμφοίδημα διέρχεται από τα στάδια εξέλιξης του, προκαλεί και διάφορα προβλήματα στην καθημερινότητα του ατόμου. Στο 2ο και 3ο στάδιο γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο για το άτομο να επιλέξει ένδυση και υπόδηση, καθώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της ανομοιμορφίας των 2 πλευρών του σώματος, ειδικά σε τοπικά λεμφοιδήματα.
Λεμφοίδημα και θεραπευτική διαδικασία
Το λεμφοίδημα είναι μια κατάσταση απόλυτα διαχειρίσιμη. Ακόμα και παραμελημένα λεμφοιδήματα μπορούν με την κατάλληλη αντιμετώπιση να επανέλθουν σε μια σχετικά φυσιολογική κατάσταση επαναφέροντας την κανονικότητα στην καθημερινή ζωή του ατόμου. Προφανώς όσο νωρίτερα αρχίσει το θεραπευτικό πλάνο τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση για την εξέλιξη του οιδήματος.. Η θεραπευτική διαδικασία περιλαμβάνει τα εξής βήματα: Διαδικασία ενημέρωσης Σε αυτή την πρώτη συνάντηση με τον υπεύθυνο λεμφοιδήματος, θα σας γίνει μια αναλυτική παρουσίαση και επεξήγηση της κατάστασης σας. Μέσα από λήψη ιστορικού, λεπτομερή αξιολόγηση και φυσική εξέταση γίνεται σαφής σε εσάς η εικόνα του λεμφοιδήματος σας. Ταυτόχρονα σε αυτό το πρώτο ραντεβού θα γίνει η κατάρτιση του θεραπευτικού πλάνου, η κοστολόγηση του και θα λυθεί κάθε πιθανή απορία σας. Έτσι θα γνωρίζετε εξαρχής τι θα γίνει, πόσο θα κοστίσει, πόσο θα διαρκέσει και τι θα πρέπει να περιμένετε από αυτή τη διαδικασία. Τι περιλαμβάνει μια τυπική συνεδρία; Οι συνεδρίες διαχείρισης λεμφοιδήματος περιλαμβάνουν καταρχάς αξιολόγηση και επαναξιολόγηση. Με λίγα λόγια ο θεραπευτής αξιολογεί την αρχική κατάσταση και ελέγχει συστηματικά την πορεία της θεραπείας με διάφορες μετρήσεις και κλινικά τεστ. Κατόπιν ακολουθεί το αμιγώς θεραπευτικό κομμάτι. Με εξειδικευμένες τεχνικές και ειδικό τρόπο, απομακρύνεται από την περιοχή το πλεονάζον λεμφικό φορτίο, δίνοντας τη δυνατότητα στο λεμφικό σύστημα να λειτουργήσει και να δημιουργήσει παράπλευρη κυκλοφορία διαχείρισης της λέμφου. Η διαδικασία λεμφικής παροχέτευσης είναι (και πρέπει να είναι) ήπια και ανώδυνη, ώστε να μην προκαλείται σπασμός των λεμφαγγείων. Επίσης ο θεραπευτής οφείλει να γνωρίζει άριστα το λεμφικό δίκτυο ώστε να παροχετεύσει τη λέμφο προς της σωστή κατεύθυνση. Τέλος, σε κάθε συνεδρία, πραγματοποιείται συμπιεστική περίδεση ώστε να διατηρηθεί το αποτέλεσμα έως την επόμενη συνεδρία. Με ειδικά υλικά και εξειδικευμένο τρόπο, ο θεραπευτής δημιουργεί μια διαβαθμισμένη συμπίεση ώστε να παροχετεύεται η λέμφος, συνδυαστικά με την μυϊκή ενεργοποίηση. Πόσο διαρκεί ένα θεραπευτικό πλάνο Η διάρκεια εξαρτάται από την κλινική εικόνα που παρουσιάζει το λεμφοίδημα. Ενώ ένα λεμφοίδημα 1ου σταδίου μπορεί να έρθει σε φυσιολογικά επίπεδα σε μόλις 3-4 συνεδρίες, ένα προχωρημένο λεμφοίδημα θα χρειαστεί 10-12 θεραπείες προτού να είναι έτοιμο να δεχθεί το συμπιεστικό ένδυμα. Πιθανές επιπλοκές, όπως μια μόλυνση ή μια φλεγμονή, μπορεί να επιμηκύνουν τη συνολική διάρκεια της θεραπείας. Συμπιεστικό ένδυμα Μετά το πέρας της θεραπευτικής διαδικασίας θα πρέπει να γίνει η μέτρηση και κατασκευή εξειδικευμένου ενδύματος διαβαθμισμένης συμπίεσης, το οποίο θα πρέπει ο ασθενής να το τοποθετεί σύμφωνα με τις οδηγίες του θεραπευτή. Η τοποθέτηση του συμπιεστικού ενδύματος και η ετήσια θεραπευτική συντήρηση της περιοχής με τη λεμφική ανεπάρκεια θα διατηρήσει τα αποτελέσματα της αρχικής θεραπείας, θα διευκολύνει το λεμφικό σύστημα να επανέλθει σε μια εύρυθμη λειτουργία και θα επιτρέψει στο άτομο να επιστρέψει στη φυσιολογική καθημερινότητα και λειτουργικότητα που είχε πριν εμφανιστεί το λεμφοίδημα. πηγή: https://bioanadrasis.com/department/lemfoidima/
